Hoe kan ik ouderlijk gezag aanvragen?

Wie heeft het gezag over een kind?

Ouders die getrouwd zijn of het geregistreerd partnerschap hebben hebben automatisch het ouderlijk gezag over hun kind als die binnen hun huwelijk of partnerschap is geboren. Voor de wet is de man dan automatisch de juridisch vader van een kind. Het maakt voor de vader dan niet uit of hij de biologisch vader is of niet.

Als een kind niet binnen een huwelijk of geregistreerd partnerschap wordt geboren is de moeder uit wie het kind is geboren degene die het ouderlijk gezag over een kind heeft.

Als u als ouders na de geboorte van uw kind trouwt of een geregistreerd partnerschap aangaat, dan een vader automatisch het ouderlijk gezag. Hierbij geldt wel de voorwaarde dat de vader of de duomoeder het kind heeft erkend.

De vader of de duomoeder die geen huwelijk of partnerschap willen sluiten kan het gezamenlijk gezag aanvragen. Als deze niet de juridische ouder van het kind is, dan moet u eerst uw kind erkennen. Door het kind te erkennen, wordt de vader of duomoeder de juridisch ouder, maar heeft hiermee nog geen gezag. Het gezag zal na de erkennen nog moeten worden aangevraagd.

Het gezag kan ook bij iemand anders of bij een instelling liggen. Die persoon heet dan een voogd. Een voogd krijgt het gezag over het kind als de ouders niet voor het kind kunnen zorgen en het gezag is beëindigd of de ouders overlijden. Ouders kunnen iemand als voogd van hun minderjarige kind benoemen. Ook een rechter kan iemand als voogd aanwijzen.

Het gezag van (één van) de ouder(s) kan ook worden beperkt als voor een kind een ondertoezichtstelling wordt uitgesproken door de rechter.

Hoe weet ik welke ouder het gezag heeft?

In het gezagsregister worden beslissingen over het gezag geregistreerd. In het gezagsregister kan voor een minderjarig kind een uittreksel worden aangevraagd. In het register staat wie het gezag over een kind heeft. Let wel, als een kind is geboren uit een huwelijk of een geregistreerd partnerschap dan is in het gezagsregister niet terug te vinden dat er personen zijn die (samen) het gezag hebben over een kind hebben. Er was immers geen beslissing over het gezag nodig. De ouders kregen bij de geboorte door hun formele relatie al automatisch het gezag.

Een uittreksel uit het gezagsregister is door een advocaat op te vragen. Hiervoor zijn de achternaam en de geboortedatum nodig.

Hoe kan ik ouderlijk gezag aanvragen?

Als de vader of duomoeder het kind heeft erkend en u bent ongehuwd en heeft geen geregistreerd partnerschap, dan heeft alleen de moeder automatisch het gezag over het kind. Zij moet dan wel meerderjarig zijn en niet onder curatele staan. Nadat het kind erkend is en is geboren, kunt u het gezamenlijk gezag aanvragen.

Bent u niet getrouwd of heeft u geen geregistreerd partnerschap? Als biologisch vader kunt u het gezamenlijk ouderlijk gezag aanvragen als u uw kind eerst heeft erkend. De voorwaarden om het gezag aan te vragen zijn:

• u moet 18 jaar of ouder zijn;
• u mag niet onder curatele staan;
• u mag geen geestelijke stoornis hebben.

Hoe kan ik het ouderlijk gezag aanvragen?

Er zijn twee mogelijkheden om het ouderlijk gezag aan te vragen over een kind:

• u bent het met elkaar eens
• u bent het niet met elkaar eens

U bent het met elkaar eens: (online) aanvragen gezamenlijk gezag

Als de moeder die het gezag heeft het met u eens is dat u samen het gezag zou moeten krijgen over een kind, dan kan bij de rechtbank het gezamenlijk gezag worden aangevraagd. Via het digitaal loket Rechtspraak.nl kunt u met de moeder gezamenlijk gezag aanvragen over uw kind. Dat is gratis. Met uw DigiD krijgt u toegang tot het digitale formulier ‘Aanvragen gezamenlijk gezag‘. U heeft geen advocaat nodig voor deze aanvraag.

Dat u samen het gezag verkrijgt over een of meer kinderen wordt vastgelegd in het gezagsregister. Er is geen beslissing van de rechter voor nodig. Voorwaarde hierbij is dat u als vader of duomoeder het kind voorafgaand heeft erkend.

U bent het niet met elkaar eens: uitspraak van de rechter nodig

Bent u het niet met elkaar eens dan zult u bij de rechter een verzoek moeten doen om het ouderlijk gezag te verkrijgen. Hiervoor heeft u een advocaat nodig. De rechter zal tijdens een mondelinge behandeling op de rechtbank u beiden horen. Vaak wordt door de rechter om een advies van de Raad voor de Kinderbescherming gevraagd. In alle gevallen speelt het belang van het kind de grootste rol. Volgens de wet zal de rechter het verzoek om een gezamenlijk gezag alleen niet toewijzen als:

• a. er een onaanvaardbaar risico is dat het kind klem of verloren zou raken tussen de ouders en niet te verwachten is dat hierin binnen afzienbare tijd voldoende verbetering zou komen, of
• b. een wijziging van het gezag om een andere reden in het belang van het kind niet noodzakelijk is.

Als de rechter bepaalt dat u niet samen wordt belast met het gezag over een kind dan kunt u binnen drie maanden na de uitspraak van de rechter in hoger beroep gaan. Hiervoor heeft u een advocaat nodig.

Hoe wordt het gezamenlijk ouderlijk gezag na een scheiding geregeld?

Na een scheiding houden de ouders het ouderlijk gezag over de kinderen. Dit geldt ook voor ongehuwden die samen het gezag hebben over een kind en de relatie eindigt. Het ouderlijk gezag kan alleen worden veranderd op verzoek van een van de ouders en na een beslissing van de rechter. Die kan in uitzonderlijke gevallen het ouderlijk gezag veranderen naar het eenhoofdig gezag voor een van ouders als dat in het belang van het kind is.

Een verzoek om niet meer samen het gezag te willen hebben over een kind kan alleen worden toegewezen als het kind “klem of verloren” raakt of dreigt te raken of als een wijziging van het gezag om een andere reden in het belang van het kind noodzakelijk is.

Naast de ouders kan ook een kind van 12 jaar of ouder aan de rechter vragen om een wijziging van het gezag over hem/haar.

U heeft samen het ouderlijk gezag en bent het niet met elkaar eens over een te nemen beslissing

In geval van gezamenlijke uitoefening van het gezag kunnen geschillen hierover op verzoek van de ouders of van een van hen aan de rechtbank worden voorgelegd. U kunt hierbij denken aan een schoolkeuze of een te nemen beslissing over een medische situatie van een kind: moet het kind al dan niet worden gevaccineerd tegen Covid 19?
De rechter kan eveneens op verzoek van de ouders of een van hen een regeling vaststellen over de uitoefening van het ouderlijk gezag. Deze regeling kan bijvoorbeeld gaan over het vaststellen van de hoofdverblijfplaats van een kind, een omgangsregeling of het informeren van de andere ouder over een kind. De zaak komt vrij snel (binnen zes weken) op zitting bij de rechtbank. De rechter neemt een beslissing die in het belang van het kind is.

Gezag samen met een ander dan de ouder

Er zijn ook andere vormen van gezag mogelijk, bijvoorbeeld die van een stiefvader. Het is mogelijk om samen het gezag over een kind te verkrijgen met een nieuwe partner. Hiervoor dient u een verzoek neer te leggen bij de rechtbank. De rechter zal alleen een positieve beslissing nemen als:

• u en uw partner al tenminste 1 jaar samen voor het kind hebben gezorgd;
• uw partner al tenminste 3 jaar alleen het gezag over het kind heeft;
• en het belang van het kind zich er niet tegen verzet. Daarbij gaat het ook om de rol van de andere ouder in het leven van het kind.

Eenhoofdig gezag

Door een scheiding kan een relatie ernstig verstoord zijn geraakt tussen u en uw ex-partner. Het wettelijke uitgangspunt is dat beide ouders na een scheiding het gezag over het kind houden. U kunt dan vragen om het eenhoofdig gezag bij de rechter.

De rechter kan in uitzonderlijke gevallen aan een van de ouders het gezag geven; alleen als dit in het belang van het kind is. Het beëindigen van het gezamenlijke gezag is dan ook een ingrijpend middel. Immers, één van de ouders verliest het gezag.

Er zijn situaties waarin het denkbaar is dat het het beste voor een kind is dat één ouder het gezag heeft. Bijvoorbeeld als:

• de ouders niet meer met elkaar kunnen overleggen over het kind en niet te verwachten is dat hierin (op korte termijn) voldoende verbetering zal komen;
• een van de ouders in het buitenland gaat wonen en niet meer bereikbaar is.