Als juridisch ouder bent u verantwoordelijk voor de verzorging en opvoeding van een kind jonger dan 18 jaar. Het juridisch ouderschap geeft toegang tot het uitoefenen van het ouderlijk gezag, artikel 1:251 BW en verder. Het gezag wordt door de ouders gezamenlijk of door één ouder uitgeoefend, conform artikel 1:253a BW. Oefent u gezamenlijk het gezag uit, dan moet u samen beslissingen nemen over bepaalde onderwerpen ten aanzien van uw kind, waaronder het onderwijs en gezondheid.
Ouderlijk gezag aanvragen bij Advocatenkantoor Simmelink
Niet iedere ouder oefent het gezag uit over zijn kind of het uitoefenen van gezamenlijk gezag zorgt voor problemen.
Zonder ouderlijk gezag kunt u niet meebeslissen over de opvoeding van uw kind. Ook kunt dan niet optreden als zijn of haar wettelijke vertegenwoordiger.
Voor vragen over het verkrijgen van gezamenlijk gezag of eenhoofdig gezag, biedt Advocatenkantoor Simmelink gespecialiseerde hulp. Wij zijn gespecialiseerd in het familierecht en vraagstukken rondom het gezag. Met onze ervaring en kennis kunnen wij u op een goede en prettige manier helpen bij de belangrijke keuzes die u moet maken. Neem gerust contact met ons op om de mogelijkheden en onze werkwijze te bespreken.
Wat zijn mijn rechten en plichten bij ouderlijk gezag?
Bij het ouderlijk gezag horen een aantal rechten en plichten:
- Opvoeding en verzorging: Als ouder bent u zowel gerechtigd als verplicht om uw kind op te voeden en te verzorgen. Dit omvat het nemen van belangrijke beslissingen over de opvoeding, zoals de keuze van woonplaats en school voor uw kind.
- Financiële verantwoordelijkheid: Het is uw plicht om financieel voor uw kind te zorgen, wat inhoudt dat u de kosten voor zijn of haar verzorging en opleiding draagt, ten minste tot het kind de leeftijd van 21 jaar bereikt.
- Aansprakelijkheid voor het kind: U bent verantwoordelijk voor het gedrag van uw kind. Dit betekent dat als uw kind jonger dan 14 jaar is en schade veroorzaakt, u daarvoor aansprakelijk kunt worden gesteld.
- Wettelijke vertegenwoordiging: Tot uw kind 18 jaar wordt, treedt u op als zijn of haar wettelijke vertegenwoordiger. Dit houdt in dat uw kind geen significante overeenkomsten, zoals het afsluiten van een duur abonnement, kan aangaan zonder uw toestemming.
In het geval van gezamenlijk ouderlijk gezag delen beide ouders deze rechten en plichten gelijkwaardig.
Automatisch ouderlijk gezag
Volgens artikel 1:253b BW heeft de biologische moeder automatisch ouderlijk gezag. Voor vaders en duomoeders geldt dit niet. Om automatisch ouderlijk gezag te krijgen, moeten zij getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben met de moeder tijdens de geboorte van het kind.
Of u bij het erkennen van uw kind automatisch gezag verkrijgt, hangt af van de situatie.
Erkenning na 1 januari 2023
Sinds 1 januari 2023 krijgen ongehuwde en niet-geregistreerde partners automatisch gezamenlijk gezag met de moeder als het kind erkend wordt, volgens de recente wijzigingen in het Burgerlijk Wetboek.
Erkenning vóór 1 januari 2023
Heeft u uw kind erkend vóór 1 januari 2023 en was er geen sprake van een huwelijk of geregistreerd partnerschap? Dan heeft u als vader niet automatisch het ouderlijk gezag verkregen. Bent u na de geboorte van uw kind getrouwd? Of bent u een geregistreerd partnerschap aangegaan? Dan heeft u ook automatisch gezamenlijk gezag gekregen. Voorwaarde is wel dat u als vader ohet kind heeft erkend. U bent dus de ouder van het kind.
Scheiding
Beide ouders houden het ouderlijk gezag over de kinderen na een scheiding. Behalve als de rechter een andere beslissing neemt vanaf het moment dat u getrouwd of geregistreerd partner bent.
Wie heeft het gezag over een kind?
Ouders die getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben, hebben automatisch ouderlijk gezag over hun kind als dat binnen hun huwelijk of partnerschap is geboren, zoals bepaald in artikel 1:251 en 1:253aa BW. Als een kind buiten een huwelijk of geregistreerd partnerschap wordt geboren, heeft de moeder automatisch het ouderlijk gezag.
Als een kind niet binnen een huwelijk of geregistreerd partnerschap wordt geboren is de moeder uit wie het kind is geboren degene die het ouderlijk gezag over een kind heeft. Een vader heeft enkel automatisch gezag indien deze het kind na 1 januari 2023 heeft erkend.
Situatie voor 1 januari 2023
Als u als ouders na de geboorte van uw kind trouwt of een geregistreerd partnerschap aangaat en de vader heeft het kind erkend, dan verkrijgt de vader automatisch het ouderlijk gezag.
Wanneer geen sprake is van een huwelijk of partnerschap dan dient de vader het gezamenlijk gezag aan te vragen met de moeder. Hiervoor moet de vader eerst het kind erkennen. Door het kind te erkennen, wordt de vader de juridisch ouder, maar hij heeft hiermee nog geen gezag. Het gezag zal na het erkennen nog moeten worden aangevraagd.
Het gezag over een minderjarig kind kan ook bij iemand anders dan de biologische moeder en/of vader of bij een instelling liggen. Die persoon heet een voogd. Een voogd krijgt het gezag over het kind als de ouders niet voor het kind kunnen zorgen en het gezag is beëindigd of de ouders overlijden. Ouders kunnen iemand als voogd van hun minderjarige kind benoemen. Uiteindelijk zal de rechter bepalen wie als voogd wordt aangewezen waarbij altijd de voorkeur uitgaat naar een biologische ouder.
Het gezag van (één van) de ouder(s) kan ook worden beperkt als voor een kind een ondertoezichtstelling wordt uitgesproken door de rechter.
Hoe weet ik welke ouder het gezag heeft?
In het gezagsregister worden beslissingen over het gezag geregistreerd. In het gezagsregister kan voor een minderjarig kind een uittreksel worden aangevraagd. In het register staat wie het gezag over een kind heeft. Let wel, als een kind is geboren uit een huwelijk of een geregistreerd partnerschap, dan is in het gezagsregister niet terug te vinden dat er personen zijn die (samen) het gezag hebben over een kind hebben. Er was immers geen beslissing over het gezag nodig. De ouders kregen bij de geboorte door hun formele relatie al automatisch het gezag.
Een uittreksel uit het gezagsregister is door een advocaat op te vragen. Hiervoor zijn de achternaam, de geboortedatum en –plaats van het minderjarige kind nodig.
Hoe kan ik het ouderlijk gezag aanvragen?
Er zijn twee situaties die zich voordoen wanneer ouders trachten het ouderlijk gezag te verkrijgen over een kind:
- De ouders zijn het met elkaar eens;
- De ouders zijn het niet met elkaar eens.
- U bent het met elkaar eens: (online) aanvragen gezamenlijk gezag
Na 1 januari 2023 geldt dat als de moeder het met u eens is dat u het gezag gezamenlijk uitoefent over uw kind, dat u automatisch het gezag verkrijgt wanneer u uw kind erkent bij de gemeente. De moeder dient hiervoor schriftelijk toestemming te geven.
Voor 1 januari 2023 geldt dat u na erkenning het gezamenlijk gezag moet aanvragen bij de rechtbank het gezamenlijk gezag worden aangevraagd. Via het digitaal loket van de Rechtspraak kunt u met de moeder gezamenlijk gezag aanvragen over uw kind. Dat is gratis. Met uw DigiD krijgt u toegang tot het digitale formulier ‘Aanvragen gezamenlijk gezag‘. U heeft geen advocaat nodig voor deze aanvraag.
U bent het niet met elkaar eens: uitspraak van de rechter nodig
Bent u het niet met elkaar eens dan zult u bij de rechter een verzoek moeten doen om het ouderlijk gezag te verkrijgen. Hiervoor heeft u een advocaat nodig. De rechter zal tijdens een mondelinge behandeling op de rechtbank u beiden horen. Vaak wordt door de rechter om een advies van de Raad voor de Kinderbescherming gevraagd. In alle gevallen speelt het belang van het kind de grootste rol. Volgens de wet zal de rechter het verzoek om een gezamenlijk gezag alleen niet toewijzen als:
- a. er een onaanvaardbaar risico is dat het kind klem of verloren zou raken tussen de ouders en niet te verwachten is dat hierin binnen afzienbare tijd voldoende verbetering zou komen, of
- b. een wijziging van het gezag om een andere reden in het belang van het kind niet noodzakelijk is.
Als de rechter bepaalt dat u niet samen wordt belast met het gezag over een kind dan kunt u binnen drie maanden na de uitspraak van de rechter in hoger beroep gaan. Hiervoor heeft u een advocaat nodig.
Hoe wordt het gezamenlijk ouderlijk gezag na een scheiding geregeld?
Na een scheiding houden de ouders het ouderlijk gezag over de kinderen. Dit geldt ook voor ongehuwden die samen het gezag hebben over een kind en de relatie eindigt. Het ouderlijk gezag kan alleen worden gewijzigd op verzoek van een van de ouders en na een beslissing van de rechter. Die kan in uitzonderlijke gevallen het ouderlijk gezag
naar het eenhoofdig gezag voor een van de ouders als dat in het belang van het kind is.
Een verzoek om niet meer samen het gezag te willen hebben over een kind kan alleen worden toegewezen als het kind “klem of verloren” raakt of dreigt te raken of als een wijziging van het gezag om een andere reden in het belang van het kind noodzakelijk is.
Naast de ouders kan ook een kind van 12 jaar of ouder aan de rechter vragen om een wijziging van het gezag over hem/haar.
U heeft samen het ouderlijk gezag en bent het niet met elkaar eens over een te nemen beslissing
In geval van gezamenlijke uitoefening van het gezag kunnen geschillen hierover op verzoek van de ouders of van een van hen aan de rechtbank worden voorgelegd. U kunt hierbij denken aan een schoolkeuze of een te nemen beslissing over een medische situatie van een kind: moet het kind al dan niet worden gevaccineerd.
De rechter kan eveneens op verzoek van de ouders of een van hen een regeling vaststellen over de uitoefening van het ouderlijk gezag. Deze regeling kan bijvoorbeeld gaan over het vaststellen van de hoofdverblijfplaats van een kind, een omgangsregeling of het informeren van de andere ouder over een kind.
Gezag samen met een ander dan de ouder
Het is ook mogelijk dat iemand anders dan de biologische vader het gezag verkrijgt over een minderjarig kind, bijvoorbeeld een stiefvader of –moeder. Hiervoor dient u een verzoek neer te leggen bij de rechtbank. De rechter zal alleen een positieve beslissing nemen als:
- u en uw partner al ten minste 1 jaar samen voor het kind hebben gezorgd;
- uw partner al ten minste 3 jaar alleen het gezag over het kind heeft;
- en het belang van het kind zich er niet tegen verzet. Daarbij gaat het ook om de rol van de andere ouder in het leven van het kind.
Eenhoofdig gezag
Het wettelijke uitgangspunt is dat beide ouders na een scheiding het gezag over het kind houden. Door een scheiding kan een relatie ernstig verstoord zijn geraakt tussen u en uw ex-partner. Dit kan leiden tot problemen. Wanneer de problemen aanhouden kunt u vragen om het eenhoofdig gezag bij de rechter.
De rechter kan in uitzonderlijke gevallen aan een van de ouders het gezag geven; alleen als dit in het belang van het kind is. Het beëindigen van het gezamenlijke gezag is dan ook een ingrijpend middel. Immers, één van de ouders verliest het gezag.
Er zijn situaties waarin het denkbaar is dat het het beste voor een kind is dat één ouder het gezag heeft. Bijvoorbeeld als:
- de ouders niet meer met elkaar kunnen overleggen over het kind en niet te verwachten is dat hierin (op korte termijn) voldoende verbetering zal komen;
- een van de ouders in het buitenland gaat wonen en niet meer bereikbaar is.
